مهارت شنیدن یا گوش دادن فعال رو یاد بگیرید تا …

.

.

اینو می‌دونید که همه‌ی آدمای جذاب و کاریزماتیک و موفق حداقل توی یه ویژگی مشترک هستن:

اون چیه ؟

اونا شنوندگانی عالی به شمار می‌رن.

  می‌دونید که % زیادی از موفقیت ها توی روابط شخصی، کاری و اجتماعی وابستگی زیادی به گوش دادن فعال یا مهارت خوب شنیدن داره؟ 

می‌دونید که مهارت شنیدن یه مهارت نرم خیلی مهم تو تصمیم ‌گیری های استخدامی هست و توی اکثر مصاحبه‌های شغلی [سوالات مصاحبه استخدام کارشناس تولید محتوا ( تَقَلُبانه) ] این توانمندی شما مورد ارزیابی قرار می‌گیره و اغلب کارفرماها شنوندگان فعال رو توی اولویت قرار می‌دن؟

اصلا گوش دادن فعال چی هست ؟

فرض کنید که دارید با یک دوست، همکار یا شریک زندگی‌تون در مورد یه مساله‌ی مهمی صحبت می‌کنید اما اون اصلا حواسش به گفته‌های شما نیست. قدیما مثلا شکایت اغلب خانم‌ها این بود که وقتی با همسرم صحبت می‌کنم، حواسش نیست و روزنامه می‌خونه. الان هم که خب کسی روزنامه نمی‌خونه، همه سرشون توی گوشیشون هست. چه حسی به شما دست میده؟ قطعا ناراحت میشید 😥 ، بهتون بر می‌خوره و دوست ندارید حرفتون رو ادامه بدید. ممکنه طرف مقابل بچه‌ی شما باشه. خب اینجا می‌تونی بهش بگی که وقتی باهات حرف می‌زنم به من توجه کن. اما اگه اون آدم، عشق شما یا رئیستون باشه چی؟ بازم می‌تونی مجبورش کنی که توجه خودش رو متوجه گفته‌های شما بکنه؟ واقعا سخت و شاید نشدنیه.

گوش دادن واقعا مهمه!

ما وقتی در مقام یک شنوا قرار می‌گیریم باید نسبت به اونچه می‌شنویم آگاهی و احاطه‌ی کامل پیدا کنیم. خب این آگاهی و احاطه‌ی کامل با حواس پرتی به دست نمیاد. با توجه به دست میاد. با سراپا گوش شدن و متوجه دیگری شدن به دست میاد.

حالا تصور کنید که شما برای کسی حرف می‌زنید و اون توی گفته‌های شما غرق میشه و همه‌ی توجه‌اش معطوف شماست. چقدر این آدم رو دوست دارید؟ چقدر برای شما ارزش و احترام قائل شده؟ آیا متقابلا شما هم برای اون و گفته‌هاش ارزش و احترام قائل نمیشید؟ دوست ندارید بیشتر باهاش حرف بزنید؟ اصلا کنار این آدم امنیت کلامی دارید یعنی مطمئنید که دچار سوء برداشت از حرف شما نمیشه چون انقدر توجهش زیاده و انقدر حرف‌های شما رو تجزیه و تحلیل می‌کنه تا بلخره اصل منظور شما رو کاملا درک کنه. پس:

ما دوست داریم آدم‌ها به حرف ما گوش کنن؛

• یعنی وقتی باهاشون حرف می‌زنیم کاملا توجهشون معطوف به گفته‌های ما باشه؛
• این ویژگی رو احترام و ارزش قائل شدن برای دیگران می‌دونیم؛
• و می‌دونیم همچین آدمی منظور ما رو کاملا درک می‌کنه؛

اما نکته‌ی بعدی اینه؛ آدمی که درک کنه، سریع برات نسخه نمی‌پیچه و مشاوره نمیده یا سریع نمیگه این که چیزی نیست وضعیت من مثلا پارسال به مراتب بدتر بود. شما ترجیح می‌دین با آدم‌هایی که برای بقیه نسخه می‌پیچن و قضاوتشون می‌کنن کمتر حرف بزنین چون خیلی وقت‌ها حرف زدن به معنی راهکار خواستن نیست، به قصد شنیده شدن هست. به قصد شرح اون چیزی هست که اتفاق افتاده فقط همین.

یه نویسنده‌ای در ابتدای کتابش در مورد داستان زندگیش مطالبی رو نوشته بود. یه مشکل بزرگی توی زندگیش داشت که برای حلش به مشاور مراجعه کرد. بعد از اینکه با کلی گریه و زاری مساله‌اش رو طرح کرد، مشاور بهش گفت که توی علم به مساله‌ی تو مثلا میگن: ایکس. حالا کار نداریم که جزئیات چی بود و اسم اون مساله چی بود! این خانم نویسنده یهو یه فکری توی ذهنش جرقه زد که خب، اگه درد من اسم داره، پس حتما درمان هم داره. حالا می‌خوام بگم این همه که در مورد شنیدن صحبت کردم این اصلا یه مهارت هست، اسم هم داره و کلی راهکار و تمرین برای تقویت و درونی کردنش وجود داره.

به این مهارت میگن گوش دادن فعال و یک نوع مهارت نرم به حساب میاد.

نمیدونی مهارت نرم چیه؟ مهارت سخت چیه؟ اینو بخونید که بدونید : مهارت‌ نرم چیست؟ { + 1 لیست بلند از مهارت‌های نرم}

ویژگی‌های گوش دادن فعال چی ها هستن ؟

یه نکته‌ی مهمی که خیلی در مورد این مهارت روش تاکید می‌کنن اینه که: گوش دادن فعال با شنیدنِ صحبت‌های مخاطب متفاوته. شنیدنِ معمولی مهارت نیست، یه اتفاق فیزیولوژیک هست و امکانش بوسیله‌ی سیستم شنوایی فراهم می‌شه. اما گوش دادن فعال یه مهارت هست، آموختنی هست و یک مزیت به حساب میاد. شما باید با همه‌ی وجودت روی اونچه که طرف مقابل می‌گه، متمرکز باشی. یعنی همه‌ی حواست باید درگیر گفته‌های مخاطب بشه و تمام توجهت به اون معطوف بشه. شاید اصطلاح سراپا گوش شدن برای توصیف این مهارت اصطلاح خوبی باشه.

در مورد بعضی از ویژگی‌های این مهارت در ابتدای این مقاله حرف زدم بیاید یه نگاه دقیق‌تری به این ویژگی‌ها بندازیم:

گوش دادن خوب چه مشخصاتی داره ؟

• بدون قضاوت و بی طرفانه‌ است؛
• صبورانه و با حوصله و در سکوت رخ می‌ده؛
• شما به طرف مقابلتون بازخورد کلامی و غیرکلامی می‌دید برای اینکه مخاطب متوجه بشه که داری گوش می‌کنی مثلا در جای مناسب لبخند می‌زنی، تماس چشمی داری، احساست رو در چهره‌‌ات  منعکس می‌کنی؛
• به جا و به موقع سوال مرتبط می‌پرسی؛
• برای بعضی از جملات توضیح می‌خوای؛
• و در نهایت این که سعی می‌کنی یه خلاصه‌ای از حرف‌های طرف مقابل رو بهش ارائه بدی.

پس گوش دادن فعال درست در نقطه‌ی مقابل شنیدن غیر فعال قرار داره. وقتی که فعالانه و با رعایت این ویژگی‌ها به مطلبی  گوش می‌کنی، کاملاً درگیر حرف‌های طرف مقابل میشی و توی گفته‌های اون غرق می‌شی. اون موقع تو فقط یک مخاطب معمولی نیستی، شبیه یک درمانگر هستی که با درست گوش دادن و واکنش‌های به موقع حال طرف مقابلش رو خوب می‌کنه و بهش نشون می‌ده که برای حرف‌هاش ارزش قائل هست.

هدف از گوش دادن فعال چیه ؟

خب برای اینکه اهمیت این مهارت بازم بهتر برامون روشن بشه بیاید بررسی کنیم که هدفمون باید از این کار چی باشه. زمانی که فعالانه گوش می‌دیم، اعتماد دیگری رو جلب می‌کنیم و خودمون رو به صورت کامل می‌تونیم در جایگاه اون حس کنیم. به قول سهراب می‌تونیم با کفش‌های اون راه بریم. اینجوری اون شخص رو که می‌تونه شریک زندگی ما، بچه‌ی ما، دوست، همکار یا رئیس ما باشه رو خیلی بهتر درک می‌کنیم و بهتر می‌تونیم باهاش همدلی کنیم.

وقتی با کفش‌های طرف مقابل راه بریم، سرزنش کردن و قضاوت عجولانه و انتقاد بی معنی هست و طرف مقابل اینجوری دلسرد نمیشه. از حرف زدن با ما پشیمون نمیشه. هدف اینه که طرف مقابلمون رو به صورت صحیح بشنویم بهش بازخورد بدیم تا اون خودش راه حل رو پیدا کنه. همه‌ی اینها یعنی ما تونستیم یک ارتباط بهتر رو شکل بدیم و توی دنیای امروز آدمی موفقه که بتونه ارتباطات بهتری رو ایجاد کنه.

قبل از اینکه همکارتون رو هم خَفه کنید این رو بخونید : ذهن آگاهی در محیط کار { جلوگیری از هَمکارکُشی! }

اگه شما این مهارت شنیدن رونداشته باشید چی میشه؟

• موقع صحبت‌های طرف مقابل توی دنیای ذهنی خودتون غرق هستید، مثلا اون داره میگه که دیشب که با فلانی حرفم شد تا صبح از سر درد نخوابیدم و تو داری به این فکر می‌کنی که امشب برای باشگاه کتونی سفید بپوشم یا سیاه؟
• برای طرف مقابلت احترام چندانی قائل نیستی،
• خیلی سطحی داری می‌شنوی که چی میگه ولی اصلا حوصله‌ی عمیق شدن در گفته‌هاش رو نداری؛
• ممکنه حرفش رو قطع کنی؛
• ممکنه به جای ارتباط چشمی به در و دیوار و سقف و صفحه گوشی نگاه کنی؛
• صبور و با حوصله نیستی و زبان بدنت داره میگه: رفیق! عجله کن! من دیرم شده؛
• حواست پرته؛
• بعضیام اینجوری‌ان که تا یکی داره براشون یه درد و دلی می‌کنه تا بهش ثابت نکنن که از اون بد بخت‌ترن و مثلا قبلا اتفاق بدتری براشون افتاده ول کن نیستن؛ و معنیشم اینه که حالا خیلیم مهم نیست این چیزی که برات پیش اومده؛
• حرف‌های قبلیش رو فراموش می‌کنی؛
• از جزئیات بی‌اهمیت سوال می‌کنی، مثلا چیزی که به اصل موضوع هیچ ربطی نداره؛
• فقط تظاهر می‌کنی که داری می‌شنوی.

فایده‌های گوش دادن فعال

خب حالا که یاد گرفتیم گوش دادن فعال چی هست؟ چه ویژگی‌هایی داره و هدف از پرورش اون چیه، وقتشه که بفهمیم در کجای زندگی کاربرد داره. توی روابطمون چطور می‌تونیم ازش استفاده کنیم و در موفقیت ما چه جوری نقش بازی می‌کنه؟ این مهارت در روابط شخصی، موقعیت‌های اجتماعی، فضای شغلی و مصاحبه‌های کاری و تحصیلی به کارمون میاد و می‌تونه ما رو خاص، جذاب و متفاوت جلوه بده. بیاید بیشتر بررسی کنیم:

گوش دادن فعال و بهبود روابط شخصی

وقتی به این توانمندی مجهز بشید، طرف مقابل خودتون رو درک می‌کنین و پاسخ‌های شما به اون همدلانه‌ست. این مهارت باعث می‌شه سوالات جالبی ازش بپرسی. سوالاتی که باعث می‌شن تا اون مطمئن بشه که گوینده از طرف شما تایید می‌شود و تصمیم می‌گیرد بیشتر با شما حرف بزند و حتما می‌دانید که صحبت کردن شما با هم چقدر به نفع رابطه‌ی شماست.

شما یک شنونده‌ی فعال هستید به این معنی که می‌دانید در شرایط کنونی این مکالمه در مورد شریک زندگی‌تان است نه شما. تونسته منظورشو بهت برسونه. خصوصا وقتی که حالش واقعا بده و دچار اضطراب و استرس بالایی هست.

توی شرایط سخت آدم به کسی احتیاج داره که فقط گوش کنه، راهکار نده، مسخره نکنه، تحقیر نکنه، پس گوش دادن فعال واقعا اینجا کمک کننده‌ست. این ویژگی باعث می‌شه که شریک زندگیت بتونه از اون شرایط سخت خارج بشه و حال بهتری داشته باشه. وقتی حال اون خوب باشه قطعا حال رابطه‌ی شما هم خوب خواهد بود.

گوش دادن فعال و بهبود موقعیت‌های اجتماعی

این مهارت توی موقعیت‌های اجتماعی هم به کارتون میاد. مثلا وقتی برای اولین بار با کسی قرار ملاقات دارید. زبان بدنتون نشون می‌ده که آرامش دارید، یه لبخند شیرین گوشه‌ی لب دارید، تماس چشمی هوشمندانه برقرار می‌کنید، جوری که فرد معذب نمی‌شه، سوالات سنجیده می‌پرسید و گاهی بخش‌هایی از حرف طرف مقابل رو به شکل دیگه‌ای تکرار می‌کنید. خب اینجوری حسابی دل طرف مقابل رو می‌برید، اون از حرف زدن با شما سیر نمی‌شه و همین مکالمات با کیفیت به شناخت عمیق‌تر منتهی میشه. پس گوش دادن فعال یکی از بهترین روش‌ها برای تبدیل آشنایی‌ها به دوستی‌های عمیق‌تره.

گوش دادن فعال و موفقیت شغلی

فرقی نمی‌کنه که شما مدیر یک مجموعه هستید یا کارمند، اون چیزی که باعث برقراری یه ارتباط موفق و موثر هست گوش دادن فعاله. با این توانمندی مشکلات مجموعه رو بهتر درک می‌کنی و این درک دقیق باعث میشه راه‌حل‌های خلاقانه‌‌تری به ذهنت برسه. علاوه بر این، گوش دادن فعال نشون میده که تو شخصیتی صبور و بردبار هستی که خب یه آدم اینجوری در هر محیط کاری مثل الماس می‌درخشه.

گوش دادن فعال در مصاحبه‌ی شغلی

خب اگه شما در حال حاضر یه کارجو باشی چی؟ شما اگه بخوای جایی کارآموزی هم بکنی، قبلش باهات مصاحبه می‌کنن. معمولا توی مصاحبه فردی که با شما گپ می‌زنه بیشتر دنبال این هست که شخصیت شما رو بررسی کنه ببینه بدرد این کار می‌خوری یا نه. اولین نکته بررسی میزان توجه، دقت و گیرایی شماست و برای اینکه شما توی این موارد حسابی نمره‌ی بالایی بگیری باید یک شنونده‌ی فعال تمام عیار باشی. این پنج مرحله رو حسابی تمرین کن تا بتونی به این سطحی که گفتم برسی:

مراحل تقویت مهارت گوش دادن در مصاحبه شغلی

تماس چشمی

تماس مستقیم چشمی نشون می‌ده که مصاحبه کننده توجه تو رو به خودش جلب کرده. اگه نمی‌تونی تماس چشمی برقرار کنی و هر لحظه به یه طرفی نگاه می‌کنی، به نظر می‌رسه که بی‌علاقه و حواس پرت هستی و این اصلا خوب نیست.

تأیید

حرف‌های مصاحبه کننده رو تایید کن. مثلا بگو: این نکته‌ای که شما گفتی واقعا عالیه یا بگو: بله کاملا متوجه هستم.

سوال بپرسید

ممکنه یه بخش‌هایی از حرف‌های مصاحبه کننده رو نفهمی. اشکالی نداره! یه تیکه از حرفش رو تکرار کن و تهش سوالت رو بپرس مثلا: اگه من درست متوجه شده باشم شما برای این کار دنبال شخصی هستید که خیلی خوب از پس حل مساله بربیاد، درسته؟

تکرار هوشمندانه

تو مورد قبلی هم گفتم، یه راه عالی برای اینکه نشون بدی حواست هست، اینه که حرف طرف مقابل رو تکرار کنی. اما این نباید یه تکرار طوطی‌وار و آزار دهنده باشه. خیلی طبیعی این کار رو انجام بده. مثلا: من 100 درصد با شما موافقم، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات محیط‌های کاری، عدم توانمندی کارکنان توی ارائه‌ی کار گروهیه.

پاسخ بده 

 وقتی ازتو سوالی پرسیده شد، پاسخ مناسب بده. حتی ممکنه مفهوم سوال رو درک نکرده باشی با این حال سوال رو نادیده نگیر و یه پاسخ مناسب بده. به عنوان مثال: ممنونم که مسئولیت‌های این نقش رو تعیین کردید. دوست دارم کمی هم در مورد مهارت‌های ضروری توضیح بدید.

اگه تمرین نکرده باشی ممکنه بعضی از موارد برات سخت باشه. مثلا، تماس چشمی می‌تونه برای بعضیا واقعا دشوار باشه! اول با افرادی که می‌شناسی و بهشون اعتماد داری تمرین کن و بعد کم کم توی ارتباط با دیگران پیاده‌اش کن. بعضیا حتی با خودشون هم توی آینه نمی‌تونن تماس چشمی برقرار کنن. تمرین کن. برو جلوی آینه و به خودت نگاه کن. چه احساسی داری؟ چقدر تونستی به خودت نگاه کنی؟

نکاتی برای تمرین گوش دادن فعال

نکات زیر بهت کمک می‌کنه تا شنونده‌ی فعال بهتری باشی:

• با لبخندهای کوچیک نشون بده که به گوینده توجه داری. در عین حال با تکون دادن سرت صحبت‌های طرف مقابل رو تایید کن.
• با طرف مقابلت تماس چشمی برقرار کن. به طور کلی در حدود 60 تا 70 % زمانی رو که داری به حرف‌هاش گوش می‌کنی باید باهاش تماس چشمی داشته باشی.
• به طرف اون متمایل باش و گاهی سرت رو تکون بده. از جمع کردن بازوهات توی بغلت خودداری کن چون شبیه یه سد بین تو و طرف مقابلت عمل می‌کنه و جوری به نظر می‌رسه که انگار گوش نمی‌کنی.
• به جای اینکه مشاوره بدی یا قضاوتش کنی، چیزی رو که میگه، تکرار کن. اینجوری شروع کن: «طبق چیزی که تو میگی من اینجوری نتیجه گرفتم که…».
• به هیچ وجه حرفش رو قطع نکن، این کار علاوه بر اینکه نشون می‌ده اصلا گوش نمی‌کنی، نشونه‌ی بی‌ادبیه متاسفانه.
• وقتی طرف شروع به صحبت کرد سریع توی ذهنت دنبال جواب و نظر کارشناسیت نباش. شاید یهو یه چیز خیلی متفاوتی اصلا بگه.
• رفتار غیرکلامیش رو به دقت نگاه کن تا هم اون چیزی رو که میگه بشنوی هم اون چیزی رو که نمی‌گه. حالات صورت، لحن صدا و بقیه‌ی رفتارهای غیر کلامی آدم‌ها گاهی اوقات چیزای خیلی بیشتری رو به ما نشون می‌دن برای همین مثلا چت کردن هیچوقت شناخت ایجاد نمی‌کنه.
• موقعی که به کسی گوش می‌دی، گفتگوی درونی خودت رو متوقف کن و در لحظه‌ی حال باش. از خیال پردازی دست بردار. غیرممکنه که بتونی همزمان هم به حرف اون گوش کنی هم به گفتگوی درونی خودت.
• برای روشن‌تر شدن بحث سوال بپرس و با این شیوه علاقه‌ی خودت رو به گفتگو نشان بده. برای تشویق طرف مقابل سوالات باز بپرس. سوالاتی که جواب مشخصی ندارن و مکالمه رو زود تموم نمی‌کنن.
• یهویی و بی‌مقدمه موضوع بحث رو تغییر نده. اینجوری طرف مقابلت می‌فهمه که اصلا بهش گوش نمی‌دادی. اونم بهت گوش نخواهد داد مطمئن باش.
• صبور باش و حوصله به خرج بده. زبان بدنت نباید جوری باشه که انگار سریع می‌خوای تموم کنی صحبت رو.
• یادت باشه گوش دادن آموختنیه و هیچ کس شنونده‌ی فعال متولد نمی‌شه . مصاحبه‌های تلویزیونی رو تماشا کن و ببین آیا مصاحبه کننده در حال گوش دادن فعال هست یا نه؟ از اشتباهات دیگران باید یاد بگیریم.

یه داستان واقعی

مریم در مکالمه‌ی زیر نمونه‌ی فردیه که به صورت فعال و اثربخش گوش می‌ده:

سارا: متاسفم که وقتت رو می‌گیرم! من با خواهرم دعوام شده و دو روزه که باهاش صحبت نکردم. واقعا نمی‌دونم چیکار کنم و با کی در این مورد حرف بزنم.

مریم: اشکالی نداره، بیشتر توضیح بده. چه اتفاقی افتاده؟

سارا: خب! دو هفته‌ی دیگه سالگرد ازدواج پدر و مادر من هست. سر این قضیه با هم بحث کردیم و من عصبانی شدم.

مریم: می‌فهمم. بحث کردن با خواهر واقعا ناراحت کننده‌ست.

سارا: آره، دقیقا همین طوره. اون می‌خواد یک مهمانی مفصل برگزار کنه و فکر می‌کرد که من می‌تونم بهش کمک کنم. اما من واقعا وقت ندارم. هفته‌ی دیگه باید از پایان نامه‌ام دفاع کنم. اون حاضر نیست خودش رو جای من بذاره و از دید من به مسائل نگاه کنه. من خسته هستم و یک سال هست که دارم خودم رو برای دفاع آماده می‌کنم.

مریم: وای! این که خیلی بده. اون با توقعی که از تو داره دقیقا چه حسی بهت داد؟

سارا: ناامیدی و خشم زیاد. حرف‌هاش باعث شده احساس گناه کنم. انگار که تمام زحمات و برنامه‌ها روی دوش اون هست و من فقط یک خرابکار به شمار می‌رم. آخر مکالمه هم من نتونستم عصبانیتم رو کنترل کنم و گفتم روی من حساب نکن و خودت تنهایی تمام کارها رو انجام بده.

مریم: شرایط تو الان خیلی پیچیده است. از یک طرف برای پایان نامه‌ات استرس داری و از طرفی هم این بحث با خواهرت و احساسات بدی که تجربه کردی. برای اینکه اوضاع آروم‌تر بشه یه کم به خودت زمان بده. من مطمئنم که اون وقت راه حل درست رو پیدا می‌کنی.

سارا در حالی که نفس راحتی می‌کشه: بله حدس خودم هم همینه. ممنون که گوش دادی. احتیاج داشتم که این حرف‌ها رو به کسی بزنم و خودم رو خالی کنم.

چگونه دیگری رو وادار کنیم که به ما گوش بده

شرایط رو برعکس تصور کن. تو صحبت می‌کنی اما طرف مقابل اصلا گوش نمی‌ده. اون بی‌حوصله و بی‌علاقه به نظر می‌رسه. در این شرایط چیکار می‌کنی؟ نکته‌های زیر رو به خاطر بسپار:

• موضوعی رو پیدا کن که هر دوتون به اون علاقمند هستین. وقتی داری برای شناخت کسی وقت و انرژی می‌ذاری یا توی مکالمات کوتاه روزانه با همکارا این روش خوبیه و جواب می‌ده.
• خودت توی این زمینه یه الگوی عالی باش. به جای اینکه هی بخوای بقیه رو به راه راست هدایت کنی و هی بگی باید اینجوری باشی، باید اونجوری باشی، نمونه‌ی کسی باش که خوب گوش می‌کنه. اینجوری عملا به طرف مقابلت چگونه بودن رو یاد میدی. در کل وقتی برای همه احترام قائلی احترام هم دریافت می‌کنی.
• اگه طرف مقابلت به وضوح نشون می‌ده که علاقه‌ای به شنیدن حرف‌هات ندار، برای خودت ارزش قائل باش و ادامه نده.

معرفی کتاب

گوش دادن فعال یه مهارت عملی هست بنابراین صرفا با مطالعه ایجاد نمی‌شه. شما باید تمرین کنی، انقدر تمرین کنی تا بره توی ناخوداگاهت و در تو درونی بشه و در رفتارت بروز پیدا کنه. اما خب بهرحال مقدمه‌ی هر آموزشی مطالعه و کسب اطلاعات هست.

کتاب هنر گمشده گوش دادن؛ چگونه فراگیری مهارت گوش دادن به بهبود روابط کمک می‌کند  از مایکل پی نیکولز در همین زمینه نوشته شده و می‌تونه اطلاعات خوبی رو در اختیارت بذاره. [ لینک خرید و دانلود کتاب در فیدیبو : کتاب هنر گمشده گوش دادن ]

اگه مقاله رو خوب خونده باشی می‌دونی که یکی از روش‌های تبدیل شدن به یک شنونده‌ی فعال اینه: وقتی طرف مقابل حرفش رو زد، من خلاصه‌ای از حرف‌هاش رو بازگو کنم. اینجوری اون می‌فهمه که من دقیق گوش کردم. خب! آیا تو می‌تونی توی کامنت‌ها یه خلاصه‌ی کوتاه در حد سه خط از این مقاله بنویسی تا خودت به مهارت گوش دادنت نمره بدی؟